Wszelkie prawa zastrzeżone.
Firmy rodzinne to filar polskiej gospodarki. Według danych PARP, odpowiadają za ponad 60% PKB i znaczną część zatrudnienia w sektorze prywatnym. Wiele z nich działa w branżach wymagających posiadania koncesji, zezwoleń lub licencji — takich jak transport, ochrona osób i mienia, sprzedaż alkoholu czy energetyka. Niestety, śmierć właściciela firmy może nie tylko wywołać chaos organizacyjny i emocjonalny, ale również doprowadzić do utraty uprawnień, bez których kontynuowanie działalności staje się niemożliwe. Dlatego tak ważne jest odpowiednie zabezpieczenie ciągłości koncesji na wypadek sukcesji.
W przypadku wielu firm rodzinnych, to właśnie koncesja lub licencja stanowi podstawę funkcjonowania przedsiębiorstwa. Na przykład
Utrata takiego uprawnienia z dnia na dzień może oznaczać konieczność zawieszenia działalności, utratę kontraktów czy problemów z wypłatami dla pracowników.
Koncesja to decyzja administracyjna, która upoważnia przedsiębiorcę do prowadzenia działalności gospodarczej w obszarze objętym reglamentacją prawną — czyli tam, gdzie państwo chce mieć szczególny nadzór. Przykładem są koncesje na ochronę osób i mienia, wydobycie kopalin, energetykę, a także działalność związaną z bezpieczeństwem publicznym.
Uprawnienia z tytułu koncesji, licencji lub zezwoleń są przyznawane konkretnemu podmiotowi gospodarczemu — najczęściej jednoosobowemu przedsiębiorcy, spółce osobowej lub kapitałowej — i nie są automatycznie dziedziczone. To oznacza, że po śmierci właściciela firma może stracić prawo do kontynuowania działalności w dotychczasowym zakresie.
W przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej koncesja wygasa z chwilą śmierci przedsiębiorcy, jeśli nie podjęto zawczasu odpowiednich działań prawnych. Wówczas dalsze prowadzenie działalności objętej koncesją wymaga uzyskania nowej decyzji administracyjnej — co może potrwać nawet kilka miesięcy.
W przypadku spółek, sytuacja może być bardziej stabilna, o ile uprawnienia są związane z osobą prawną, a nie konkretnym wspólnikiem.
Zabezpieczenie ciągłości koncesji to kluczowy element planowania sukcesji w firmie rodzinnej. W przeciwnym razie śmierć właściciela może oznaczać utratę prawa do prowadzenia działalności. Oto najważniejsze narzędzia, które warto uwzględnić:
Od czasu wejścia w życie ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej (2018 r.), właściciel JDG może z wyprzedzeniem wskazać osobę, która tymczasowo przejmie zarządzanie firmą po jego śmierci — w tym również obowiązki związane z koncesją lub licencją.
Zarząd sukcesyjny może być ustanowiony:
Dzięki temu firma może dalej działać legalnie, a koncesje nie wygasają automatycznie — są „zawieszone” do momentu uregulowania sytuacji prawnej.
To jedno z najskuteczniejszych narzędzi zabezpieczenia ciągłości koncesji. Koncesje i zezwolenia przyznane spółce kapitałowej nie wygasają po śmierci jej udziałowca – ponieważ to nie osoba fizyczna, ale spółka jako odrębny byt prawny jest ich właścicielem.
Korzyści:
Ważne: przekształcenie musi być dobrze zaplanowane i przeprowadzone z pomocą doradcy prawnego — niektóre koncesje wymagają wcześniejszego zawiadomienia lub ponownej weryfikacji przez organ koncesyjny.
Od 2023 roku możliwe jest utworzenie fundacji rodzinnej, która może zarządzać majątkiem, udziałami w spółkach lub nawet prowadzić działalność gospodarczą w ograniczonym zakresie. To rozwiązanie dla dużych firm rodzinnych, które myślą o sukcesji w perspektywie wielopokoleniowej.
Fundacja rodzinna może:
Jeśli firma działa w formie spółki (cywilnej, jawnej, komandytowej, z o.o.), warto zadbać o:
W przypadku JDG i spółek osobowych warto stworzyć plan sukcesyjny, który będzie obejmował:
Plan ten powinien być sporządzony w formie:
Zabezpieczenie ciągłości koncesji to kluczowy element planowania sukcesji w firmie rodzinnej. W przeciwnym razie śmierć właściciela może oznaczać utratę prawa do prowadzenia działalności. Oto najważniejsze narzędzia, które warto uwzględnić:
Od czasu wejścia w życie ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej (2018 r.), właściciel JDG może z wyprzedzeniem wskazać osobę, która tymczasowo przejmie zarządzanie firmą po jego śmierci — w tym również obowiązki związane z koncesją lub licencją.
Zarząd sukcesyjny może być ustanowiony:
Dzięki temu firma może dalej działać legalnie, a koncesje nie wygasają automatycznie — są „zawieszone” do momentu uregulowania sytuacji prawnej.
To jedno z najskuteczniejszych narzędzi zabezpieczenia ciągłości koncesji. Koncesje i zezwolenia przyznane spółce kapitałowej nie wygasają po śmierci jej udziałowca – ponieważ to nie osoba fizyczna, ale spółka jako odrębny byt prawny jest ich właścicielem.
Korzyści:
Ważne: przekształcenie musi być dobrze zaplanowane i przeprowadzone z pomocą doradcy prawnego — niektóre koncesje wymagają wcześniejszego zawiadomienia lub ponownej weryfikacji przez organ koncesyjny.
Od 2023 roku możliwe jest utworzenie fundacji rodzinnej, która może zarządzać majątkiem, udziałami w spółkach lub nawet prowadzić działalność gospodarczą w ograniczonym zakresie. To rozwiązanie dla dużych firm rodzinnych, które myślą o sukcesji w perspektywie wielopokoleniowej.
Fundacja rodzinna może:
Jeśli firma działa w formie spółki (cywilnej, jawnej, komandytowej, z o.o.), warto zadbać o:
W przypadku JDG i spółek osobowych warto stworzyć plan sukcesyjny, który będzie obejmował:
Plan ten powinien być sporządzony w formie:
Podczas planowania sukcesji w firmie działającej na podstawie koncesji należy:
Planowanie sukcesji w firmie rodzinnej, która działa na podstawie koncesji, wymaga precyzyjnej analizy prawnej i znajomości przepisów administracyjnych, cywilnych oraz branżowych. Przepisy dotyczące dziedziczenia uprawnień, zmiany formy prawnej działalności czy kontynuacji zezwoleń są złożone i różnią się w zależności od sektora. Wsparcie prawnika pozwala uniknąć błędów, które mogłyby skutkować wygaśnięciem koncesji lub koniecznością ubiegania się o nią od nowa — co często oznacza przestój w działalności i ryzyko utraty klientów.
Równie istotne jest doradztwo podatkowe, zwłaszcza w kontekście przekształceń firm i planowania przekazania majątku. Odpowiednia struktura własnościowa (np. spółka kapitałowa, fundacja rodzinna) może ograniczyć koszty podatkowe, uprościć procedury spadkowe i zagwarantować większą elastyczność w zarządzaniu firmą po śmierci właściciela. Skorzystanie z pomocy profesjonalistów to inwestycja w bezpieczeństwo i ciągłość funkcjonowania przedsiębiorstwa — także w perspektywie kolejnych pokoleń.
ul. Szwedzka 22c lok. 192
03-420 Warszawa
ul. Ks. Jana Niedziałka 13 lok. 3/1
08-110 Siedlce